Küçük yatırımcılar borsada oyun mu bozuyor?

Gürdoğan Yurtsever

Sıradan insanlar denilebilecek küçük yatırımcılar aslında yıllardır büyük ve profesyonel yatırımcıların daha da zengin olmalarını sağlayan sisteme karşı çıktı. Sosyal ve dijital ağlar vasıtasıyla örgütlendi. Yaşananları küçük yatırımcıların büyük yatırımcılara açtığı bir savaş olarak görenler hatta sınıf çatışması şeklinde değerlendirenler de bulunuyor.

Yaşananların mevzuat düzenlemelerindeki yeri, uygun olup olmadığı değerlendirmeleri sonrasında yeni kararların alınması ve düzenlemelerin yapılması olası görünüyor. Bununla birlikte bu olay sosyal ağlar, dijital kanallar üzerinden bir araya gelmenin, güç birliği yapmanın nerelere kadar ilerleyebileceğine önemli bir örnek olarak karşımızda duruyor.

Sosyal ağlar, günümüzde yalnızca insanların dijital olarak birbirleriyle bağ kurmasına değil aynı zamanda toplumların dijitalleşmesine ve bunun yanı sıra dönüşümüne de etki ediyor. Daha önce fiziksel olarak bir araya gelmesi mümkün olamayan insanlar sosyal ağlar vasıtasıyla dijital olarak bir araya geliyor ve büyük bir topluluk gücü oluşturarak her alandaki geleneksel kural, yapı ve sistemleri hızla değiştiriyor. Covit 19 pandemisinin bu gelişmeleri daha da hızlandırdığı görülüyor.

Yakın zamanda yaşanan ve etkileri halen devam GameStop hisselerinin hızla yükselmesine neden olan gelişmeler ile sosyal ağların gücünün borsaları da içine alacak şekilde genişlediğini ifade etmek yanlış olmayacak. Mağazalarda fiziksel oyun satışı yapan GameStop firmasının işleri ve dolayısıyla hisseleri online oyun satışlarının artması nedeniyle düşüyordu.

Sosyal medya platformu olan Reddit üzerindeki WallStreetBets adlı bir forumda, Wall Street’de yer alan büyük yatırımcıların GameStop adlı şirketin hisselerinin değerini piyasa değerinin altına düşürüp bu sayede yüksek kar edeceği paylaşımlarıyla başlayan gelişmeler çok hızla ve ilginç bir şekilde devam etti.

KÜÇÜK YATIRIMCILAR WALL STREET’E KARŞI

Bundan sonra forumda yer alan kullanıcılar Wall Street’in büyük yatırımcılarına karşı birleşerek ve güçbirliği yaparak GameStop hisselerinden almaya başladı. Bu alımlar, genellikle borsada kolay ve komisyonsuz hisse senedi alım satımına imkan veren Robinhood gibi yeni nesil Fintech şirketlerinin uygulamaları üzerinden yapıldı.

Batmak üzere olan ve geçen yıl 4 doların altına kadar gerileyen şirketin hisseleri 400 doların üzerine kadar yükseldi. Elon Musk’ın büyük yatırımcıların açığa satış yapmalarını eleştirip hareketi destekleyen twitter paylaşımı ile sosyal medyada konu daha fazla gündeme geldi. Bu gelişmelerin temelinde ise büyük yatırımcıların uzun yıllardır borsalarda uyguladığı ve büyük kazançlar elde ettiği yöntem olan kısa pozisyon (short position)’u GameStop hisselerinde de uygulaması yatıyor.

Kısa pozisyonu (short position), bir yatırım aracının fiyatının düşeceği öngörüsüyle yapılan yatırım olarak ifade etmek mümkün. Daha çok türev piyasalarda kullanılıyor. Bu yöntemde yatırımcılar ellerinde olmayan bir finansal varlığı/hisseyi başkasından (sahibinden/aracı kurumdan) ödünç alıyor ve bunun karşılığında bir bedel ödüyor. Fiyatın düşeceği öngörüsüyle bu hisseleri piyasalarda satıyor.

Satış nedeniyle fiyatı düşen hisse senedi daha düşük bir fiyattan geri alınıyor. Böylece ödünç alınan hisseler yerine konuyor. Aradaki fark ise işlemi yapan yatırımcının karı oluyor. Bu durumda hissesi alınan firma iflas etse bile sadece düşüşe oynamak nedeniyle yüksek karlar elde edilebiliyor.

KÜÇÜK YATIRIMCILAR OYUN MU BOZUYOR, YİNE YEM Mİ OLUYOR?

ABD borsasında çok fazla kısa pozisyon alınan GameStop hisselerindeki oyunun küçük yatırımcılar ve sıradan insanlar tarafından görülmesi ve bunların sosyal ağlar üzerinden örgütlenerek hisse senedini satın almaları sonrasında GameStop hisselerinin fiyatının hızla yükselmesi, bu hissede kısa pozisyon alan büyük yatırımcıları ve hedge fonları zor durumda bıraktı.

Bu hissede açık pozisyonları olan büyük yatırım fonları aynı hisse senetlerini çok daha yüksek fiyattan geri almak ve pozisyonlarını kapatmak durumunda kaldı. Bu nedenle söz konusu fonların milyar dolarları aşan zararlar ile karşılaştığı ifade ediliyor. Özellikle 13 milyar dolar değeri olan Melvin Capital yatırım fonunun 5 milyar doların üzerinde zarar ile karşılaştığı belirtiliyor. Bu durum dünya borsalarında dalgalanmalara da neden oldu.

Bu gelişmelerin devamında  400 doların üzerine çıkan GameStop hisseleri sert bir şekilde düşmeye başladı. Bu yazı kaleme alındığında hisselerin değeri 50 dolara kadar gerilemişti ve bunun devam edeceği belirtiliyor. Bu nedenle aslında kazananın yine büyük yatırımcılar olduğu, sosyal ağlar üzerinden yakılan ateşin arkasında büyük yatırımcıların operasyonu olabileceği yorumlarıyla karşılaşılıyor.

BEYAZ SARAY’A SERBEST PİYASAYA MÜDAHALE ÇAĞRILARI YAPILIYOR

Aslında sermaye piyasası düzenlemelerinde hisse senetleri alımında bu şekilde örgütlenerek hisse senedi fiyatını etkilemek, toplu alımlar yapmak manipülasyon olarak tanımlanıyor ve suç olarak kabul ediliyor. Bu nedenle bugüne kadar serbest piyasayı savunan Wall Street’in büyük fonları, hisse senedindeki yükselişin manipülatif olduğunu belirterek Beyaz Saray’a serbest piyasaya müdahale çağrıları yapıyor.

Reddit, Robinhood gibi platformları karalama kampanyaları görülüyor. Bu nedenle Robinhood, GameStop hisselerinin alım satımı işlemlerini askıya aldı. Kısa süre sonra da bu kararından vazgeçti. Şirketin gördüğü baskının da bunda etkili olduğu belirtiliyor. Bu da piyasaya müdahale şeklinde değerlendirilerek büyük eleştirilere neden oldu.

SOSYAL AĞLAR VE DİJİTAL TOPLULUKLAR SİSTEMİ DEĞİŞTİRİYOR

Yaşanan sıra dışı gelişmelerin borsalar açısından tarihi önemde olduğunu ve yeni bir dönemin başlangıcı olabileceğini ifade etmek yanlış olmayacak. Sıradan insanlar denilebilecek küçük yatırımcılar aslında yıllardır büyük ve profesyonel yatırımcıların daha da zengin olmalarını sağlayan sisteme karşı çıktı.

Sosyal ve dijital ağlar vasıtasıyla örgütlendi. Bir anlamda dijitalleşmenin sağladığı imkanlar ile büyük yatırımcılara kafa tuttu, meydan okudu. Yaşananları küçük yatırımcıların büyük yatırımcılara açtığı bir savaş olarak görenler hatta sınıf çatışması şeklinde değerlendirenler de bulunuyor.

Bazı yatırımcıların yatırdıkları paraların geri dönmeyeceği bilincinde oldukları, bazılarının ise hayatında ilk defa hisse senedi alarak harekete destek olduğu ifade ediliyor. GameStop gibi benzer hareketler yaşanan başka firma hisse senetleri de bulunuyor. Bununla birlikte sonunda kazananların yine büyük yatırımcılar olacağı ifade ediliyor. Hisselerin hızla yükselişinin ardından yaşanan sert düşüş de bunun bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Bu gelişmelerin nasıl seyredeceği, GameStop olayını benzer nitelikteki olayların takip etmeyeceğini zamanla göreceğiz. Fakat bu olayla küçük yatırımcılarda büyük yatırımcılara karşı büyük bir tepki biriktiği, küçük yatırımcıların kendilerini büyük zarara sokmayacak küçük alımlar yaparak piyasada belirleyici rol oynayabileceği görüldü. Mevcut sistemin sorgulanmasını ve yeniden tasarlanması gerekliliğini ortaya koydu. En azından tartışmaya açtı.

GÜÇ BİRLİĞİ YAPMANIN NERELERE KADAR İLERLEYEBİLECEĞİNE ÖNEMLİ BİR ÖRNEK

Yaşanan gelişmelerin yankılarının ve bu konudaki tartışmaların daha uzun süre devam edeceği anlaşılıyor. Birçok kişi bu hareketi desteklerken, birçoğu da eleştiriyor. Beyaz Saray ve ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) tarafından yaşanan gelişmelerin araştırılacağına yönelik açıklamalar yapılıyor.

Yaşananların mevzuat düzenlemelerindeki yeri, uygun olup olmadığı değerlendirmeleri sonrasında yeni kararların alınması ve düzenlemelerin yapılması olası görünüyor. Bununla birlikte bu olay sosyal ağlar, dijital kanallar üzerinden bir araya gelmenin, güç birliği yapmanın nerelere kadar ilerleyebileceğine önemli bir örnek olarak karşımızda duruyor.

Bu hikayenin sonu nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın yaşananlar sosyal ağların ve dijital toplulukların önemini ve sistemleri değiştirici gücünü açıkça ortaya koyuyor. Gelecekte buna benzer örnekler ile çok daha fazla karşılaşmak olası görünüyor. Bu nedenle yaşanan gelişmelerin asıl bu yönünü dikkatle değerlendirmek gerekiyor.

Gürdoğan Yurtsever

yurtsever@turcomoney.com