“Stratejiden Uygulamaya: BSC Yapay Zeka Fabrikası” etkinliği Ankara'da gerçekleştirildi

ANKARA (AA) – Türkiye'nin yapay zeka altyapısının uluslararası düzeyde tanıtımı, girişimciler ve araştırmacılar için Avrupa yapay zeka fabrikalarına erişim fırsatlarının sunulması, yeni işbirliklerinin geliştirilmesi ve ulusal yapay zeka stratejisine uygun vizyoner projelerin hayata geçirilmesi konuları "Stratejiden Uygulamaya: BSC Yapay Zeka Fabrikası" etkinliğinde ele alındı.

Türkiye'nin ulusal yapay zeka ekosisteminin güçlendirilmesi ve Avrupa ile işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla düzenlenen etkinlik, TÜBİTAK ULAKBİM ev sahipliğinde ODTÜ CoZone'da gerçekleştirildi.

Geçen yıl EuroHPC tarafından başlatılan "Yapay Zeka Fabrikaları" girişimi kapsamında Türkiye, İspanya öncülüğünde, Portekiz ve Romanya ile geliştirilen Barselona Süper Bilgisayar Merkezi (BSC) Yapay Zeka Fabrikası Projesi'ne dahil oldu.

TÜBİTAK ULAKBİM koordinasyonunda, TÜBİTAK BİLGEM Yapay Zeka Enstitüsü işbirliğiyle yürütülen projeyle, yapay zeka modellerinin geliştirilmesi, eğitimi ve uygulanması için altyapı, yazılım ve teknik destek servisleri sağlanması hedefleniyor.

Türkiye'nin yapay zeka altyapısının uluslararası düzeyde tanıtımı, girişimciler ve araştırmacılar için Avrupa yapay zeka fabrikalarına erişim fırsatlarının sunulması, kamu, özel sektör ve akademi paydaşları arasında yeni işbirliklerinin geliştirilmesi ve ulusal yapay zeka stratejisine uygun vizyoner projelerin hayata geçirilmesi amaçlanan etkinlik kapsamında katılımcılar, MareNostrum5 ve MareNostrum5+ döneminde yürütülen uluslararası işbirliği fırsatlarını da değerlendirme imkanı buldu.

– "100'den fazla girişimimiz bu altyapılardan ücretsiz istifade edebilecek"

Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Zekeriya Çoştu, etkinlikteki konuşmasında, kalkınma yolculuklarının odağına teknolojiyi koyduklarını ve Milli Teknoloji Hamlesi vizyonuyla hareket ettiklerini söyledi.

AR-GE'ye ayrılan kaynakların 20 yıl önce 1,5 milyar dolar seviyesindeyken bugün 16-17 milyar dolara yükseldiğine dikkati çeken Çoştu, "Araştırmacı insan kaynağımız aynı dönemde yaklaşık 10 katlık bir artışla bugün 300 binler seviyesine ulaştı. Bu sayede ülkede teknoloji geliştirme nitelikli inovasyona imza atma noktasında müthiş bir yetkinlik inşa ettik. Özel sektör AR-GE merkezlerimizin sayısı 1600'e ulaştı. Binlerce başarılı start-upımız çok nitelikli araştırmalara imza atan araştırmacılarımızla beraber üniversitelerimizle önemli bir kapasite hep birlikte inşa ettiğimize inanıyoruz." diye konuştu.

Çoştu, rekabetin içinde kalmak hatta buna öncülük edebilmek için büyük veri hesaplama altyapılarına ihtiyaç duyulduğunun altını çizerek, son dönemde ülkelerin gündeminde devasa veri merkezleri inşaatları, çip anlaşmaları, çip üreticilerinin astronomik değerlemeleri olduğunu dile getirdi.

Teknoloji dünyasında ön plana çıkan gelişmelerin bugünlerde veri merkezleri yani hesaplama üzerinden şekillendiğini anlatan Çoştu, şu ifadeleri kullandı:

"Türkiye olarak biz de bu yarışta geri kalmak istemiyoruz. Hesaplama altyapılarına erişim ve bunlara sahip olma noktasına odaklı bir gündem yürütüyoruz. Türkiye'nin geleceği parlak, teknoloji ekosisteminin potansiyeli büyük. Dolayısıyla Türkiye'nin inşa etmesi gereken hesaplama altyapısı da muazzam seviyede. Bugün Türkiye yaklaşık 250 megavat seviyesinde veri merkezi altyapısına sahip. 2030'a geldiğimizde bu kapasitenin 1 gigavatlar seviyesine çıkmasını öngörüyoruz. Yaklaşık 10 milyar dolarlık bir yatırımın önümüzdeki 4-5 yıl içerisinde yapılması gerekiyor. Biz bunu gerçekleştirebileceğimize inanıyoruz. Bunun için Bakanlık olarak kapsamlı destekler de hazırlıyoruz. Birkaç gün içerisinde HIT-30 Programı'mız kapsamında veri merkezleri, yapay zeka işlem altyapıları hatta kuantum hesaplama altyapıları noktasında yeni çağrıları hayata geçireceğiz. Türkiye'nin teknoloji, AR-GE ekosisteminin, akademisinin bu altyapılara bugünden erişebilmesini sağlayacak gerek yatırımlar atıyoruz. Halihazırda MareNostrum5 ve EURO HPC inisiyatif üzerinden bizim ekosistemimiz, altyapılara erişim sağlamaya başladı. Aldığım bilgilere istinaden 100'den fazla girişimimiz bu altyapılardan ücretsiz istifade edebilecek. Bunun maddi değeri, zannediyorum, 30-50 milyon dolarlar seviyesinde. Biz inanıyoruz ki bu adımlar ve önümüzdeki dönemde hayata geçireceğimiz yeni yatırımlarla teknoloji ekosistemi bir kaldıraç etkisi görecek. Biz de bu adımlara gayretle devam edeceğiz."

– "Türkiye'de yapay zekaya yatırım her geçen yıl artıyor"

TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Orhan Aydın da yapay zekanın dünyada en önemli gündem konulardan olduğunu belirterek, Türkiye'nin de birçok ülke gibi bu alana yatırımlar yaptığını dile getirdi.

Bu kapsamda insan kaynağını güçlendirmenin önemine işaret eden Aydın, TÜBİTAK'ın ekosisteme sağladığı altyapının yanı sıra önemli proje destekleri de sunduğunu vurguladı.

Aydın, imalattan finansa, eğitime, tarımdan sağlığa dijital dönüşümü ilgilendiren pek çok sektöre destek verdiklerini ifade ederek, şunları kaydetti:

"Bu desteklerle firmalarımız yapay zeka teknolojilerine uyumlanarak dijital altyapılarını güçlendiriyor, nitelikli insan kaynağını zenginleştiriyor, süreçlerini daha verimli hale getiriyor. Yapay zeka ekosistem çağrımızda, yapay zeka dönüşüm ihtiyacı olan firmalarla onların dönüşümlerine katkı sağlayacak firmaları ve üniversitelerimizi bir araya getiriyoruz. Yapay Zeka Enstitümüz de bu süreçte onlara bu dönüşümde kolaylaştırıcı bir rol üstleniyor. Aynı zamanda kamunun dönüşümü konusunda da kamuya açtığımız yapay zeka ekosistem çağrıları bulunuyor. Başta Yapay Zeka Enstitümüz olmak üzere kendi araştırma merkezlerimiz ve enstitülerimizde de yapay zeka ve ilgili teknolojiler üzerine araştırmalar yapıyoruz. Yapay zeka ekosistemimizin nitelikli başvuru sayılarından her geçen gün güçlendiğini ve ülkemizin bu alanda yatırımların her geçen yıl arttığını görmekten mutluyuz."

ODTÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ender Ciğeroğlu da EuroHPC JU tarafından desteklenen Yapay Zeka Fabrikaları girişiminin akademi, kamu kurumları ve özel sektörü bir araya getirerek yapay zeka araştırma ve geliştirme faaliyetlerini hızlandırmayı amaçladığını söyledi.

– Türkiye'nin üyelik süreci

EuroHPC Ortak Girişimi üyesi olarak Avrupa süper bilişim ekosisteminin bir parçası konumundaki Türkiye, 2019 Barselona'daki MareNostrum5 (MN5) süper bilgisayar konsorsiyumuna katıldı.

Bu sayede Türkiye'deki araştırmacılar, Avrupa düzeyinde kurulmuş olan, dünyada ilk 20 süper bilgisayar arasında yer alan yüksek başarılı bilişim kaynaklarından doğrudan faydalanabilme imkanı yakaladı.

2003'ten bu yana TÜBİTAK ULAKBİM'e ait Türk Ulusal Bilim e-Altyapısı (TRUBA) aracılığıyla araştırmacılara yüksek başarımlı hesaplama (HPC) kaynakları araştırmacıların hizmetinde olup 2023 sonunda faaliyete geçen yeni TÜBİTAK ULAKBİM Veri Merkezi, doğrudan sıvı soğutmalı ARF süper bilgisayarı ve GPU destekli ARF-ACC sistemiyle Türkiye'nin en gelişmiş bilişim altyapısını sağlıyor.

Yıllar sonra dünya sıralamasına giren sistemler Kasım 2024 itibarıyla ARF ve ARF-ACC sistemleri, Top500 listesinde sırasıyla 354 ve 227'nci, Green500 listesinde ise 26'ncı sırada yer aldı.