Çinli otomotiv üreticilerinin fiyat savaşı, tedarikçileri bitirmek üzere!

İbrahim Aybar

Merhabalar,

Hatırlarsınız; Çin’in elektrikli taşıt üreticileri geçtiğimiz Mayıs ayında durgun geçecek yaz satışlarına karşı pazarın canlılığını sürdürmek amacıyla şiddetli fiyat rekabetine girişmişlerdi.

Aslında Haziran sonunda bitmesi gereken fiyat savaşı giderek daha da şiddetlenmiş durumda. Ne yazık ki gelen haberlere göre bu savaşın faturası tedarikçilerin omuzuna binecek görünüyor. (The Wall Street Journal, 11.07.2025)

Çin pazarının en büyük otomobil üreticisi olan BYD, giriş seviyesindeki Seagull isimli elektrikli aracın fiyatını 8.000 doların altına çekerek savaşı başlatmıştı. Bu kadar düşük fiyatlara ulaşmak için BYD ve rakibi olan markalar, tabiatıyla tedarikçilerden daha düşük fiyatlar talep ediyor ve ödeme sürelerini uzatıyor. Halbuki geçen ay, ödeme süresinin 60 güne çekilmesi için mutabakat haberleri vardı ve ben de bundan söz etmiştim.

BYD, NASIL YÖNETİYOR?

Peki, BYD bu durumu nasıl yönetiyor? Tedarikçilerine genellikle ödeme yerine BYD adını taşıyan ve “D-chain” olarak bilinen elektronik bir borç senedi veriyor. Tedarikçiler bu senetleri nakde çevirmek için çoğu zaman neredeyse bir yıl beklemek zorunda kalıyorlar. Tedarikçiler için bu tür ödeme yöntemlerinin nakit akışı açısından kabus olduğunu yorumlardan anlıyoruz. Ancak sipariş almaya devam edebilmek için bu koşullara razı olmaları da ayrı bir konu.

Bu politikanın arkasında aşırı kapasite ve zayıf tüketici talebi var. Çin’in otomotiv sektörü, ABD ile Çin arasında gergin ticaret ilişkileri sürerken Çin ekonomisini tehdit eden deflasyonist ortamdan etkilenen birçok sektörden sadece birisi. Bu duruma artık yaygın olarak kullanılan Mandarin terimi “Neijuan” (iç içe kıvrılma/çöküş) adı veriliyor. Bu terim; iş dünyası ne yaparsa yapsın, şiddetli rekabet yüzünden kimsenin kazanamadığı durumları ifade ediyor. Neijuan genellikle bir ekonomide beklenmedik durgunluklar olduğunda, özellikle de deflasyon dönemlerinde ortaya çıkıyor. Çinli elektrikli taşıt üreticileri de, sürekli çalıştırmaları gereken büyük kapasiteli fabrikalar nedeniyle Neijuan’ın içinde sıkışıp kalmış durumda kalıyorlar.

ÇİN’DE KAR MARJİ SON 10 YILDA YARI YARIYA AZALDI

Çin’den çıkan ürünlerin fabrika çıkış fiyatları, yıllık bazda art arda 32 aydır düşüyor. Hükümet verilerine göre, Çin’in otomotiv üretim sektöründeki kâr marjı son on yılda neredeyse yarı yarıya azalarak 2025’in ilk beş ayında %4,3’lere gerilemiş durumda. Tüketiciler açısından düşük fiyatlar cazip görünse de, ekonomistlere göre şiddetli fiyat savaşları büyüme açısından yıkıcı. Köşeye sıkışan tedarikçilerin maaşları artırma imkânı kalmaz. Dahası; iş güvencesi kalmayan çalışanlar da harcama yapmaktan kaçınır ve ekonomi giderek soğur.

OTOMOBİL ÜRETİCİLERİ, DENETİMLERİNİ SIKILAŞTIRIYOR

Tedarikçiler, artık fiyat indirimi taleplerinin neredeyse ayda bir gelmesinden çok dertli. Gelen bilgilere göre; otomobil üreticileri denetimlerini sıkılaştırıyor ve tedarikçilerin malzeme maliyetlerine dair detaylı bilgiler talep ediyorlar. Dahası, tedarikçi fabrikalarını ziyaret ederek üretim hatlarında olduğu beyan edilen işçi sayılarını yerinde kontrol edip nefes aldırmıyorlar.

BYD, SON BEŞ YILDA GELİRİNİ ALTI KATINA ÇIKARDI

BYD ile ilgili finansal raporlara göre marka, son beş yılda gelirini altı katına çıkardı. Ancak aynı dönemde tedarikçilere olan borçları (hesap ödemeleri, senetler ve diğer borçlar) dokuz kat artarak 54 milyar dolara yükseldi. Bu rakam, geçen yıl sonu itibarıyla şirketin toplam borçlarının üçte ikisi demek.

Analistler, BYD’nin son dönemdeki büyümesinin hiçbir şekilde geleneksel borçla finanse edilmediğini belirtiyorlar. Hatta şirketin yeni fabrika ve ekipman yatırımları için gereken kaynağı tedarikçilerinin üzerinden sağladığı iddia ediliyor. Kısaca; her zaman olduğu gibi bu fiyat savaşı döneminde de yıkım kaçınılmaz görünüyor. Umarız biran önce fiyat savaşı sona erer ve global otomotiv endüstrisini daha fazla zayıflatmaz. Zira ülkemizde de yatırımı açıklanmış olan BYD fabrikasının ilerleme kaydetmediği haberleri sık sık gündemde.

Bu haberlerin Çin’deki fiyat savaşlarıyla ilgisi olabilir mi dersiniz?

Takip edeceğiz.

İbrahim AYBAR

Vesiile A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

aybar@turcomoney.com