Kullanmadığımız eşyalarımızı paylaşmanın dijital yolu

İbrahim Aybar

-Paylaşım ekonomisi, günümüz dünyasında ve özellikle ülkemizde önemini daha çok hissettiriyor. Dünya genelinde ihtiyacı olan herkese yetecek kadar ihtiyaç fazlası eşya bulunuyor. İşin bir de çevre boyutu var. Bir kalem ev eşyasını paylaştığımızda 55 kg Co2, 700 litre su, 9 kg çöp, 300 Kwh elektrik enerjisi tasarruf edilebiliyor.

–Paylaşım ekonomisinde, çok önemli bir konu olan güven faktörü karşımıza çıkıyor. İnsan ilişkilerinde güven sorunu yaşanan bir ülkeyiz. O nedenle sosyal sermaye puanımız çok düşük.  Her yönden çok daha güçlü bir ulus olmamız için özellikle güven sorununu aşmamız şart. Aksi halde ekonominin bu yeni ve niş alanında da fırsatlar elimizden kayıp gidebilir.

Ülkemizde öyle bir dönem yaşıyoruz ki tedarik zorlukları ve stok yetersizliği nedeniyle ihtiyacımız olan bir eşyayı bulamadığımız oluyor. Hatta bulsak bile önceden fiyatını öğrendiğimiz bir eşyanın fiyatının birkaç günde ciddi oranda arttığını görüyor ve bu sefer bütçemiz elvermediği için almaktan vazgeçebiliyoruz.

Bu gerçek karşısında bizlere düşen sahip olduğumuz ne varsa onu dikkatli ve tasarruf içinde kullanmak. Hatta daha ileriye giderek kullanmadığımız zamanlarda eşyalarımızı ihtiyaç duyanlarla paylaşabilmek.

Daha önceki yazılarımda da değindiğim Paylaşım Ekonomisi, günümüz dünyasında ve özellikle ülkemizde önemini daha çok hissettiriyor.

Yapılan araştırmalar gösterdi ki dünya genelinde ihtiyacı olan herkese yetecek kadar ihtiyaç fazlası eşya bulunuyor.

İşin bir de çevre boyutu var. Bir kalem ev eşyasını paylaştığımızda 55 kg Co2, 700 litre su, 9 kg çöp, 300 Kwh elektrik enerjisi tasarruf edilebiliyor. (Peerby-s-app-lets-you-borrow-just-about-anything)

YAKINLARDAKİ İNSANLARIN İHTİYAÇ FAZLASI EŞYALARINI İHTİYAÇ SAHİPLERİNİN ÖDÜNÇ ALMASINI SAĞLIYOR

Örneğin Hollanda menşeli Peerby isimli bir dijital uygulama, ister bardak takımı olsun, ister elbise veya motorlu testere olsun, yakınlardaki insanların ihtiyaç fazlası eşyalarını ihtiyaç sahiplerinin ödünç almasını sağlıyor. Peerby, akıllı telefonlar yıllar önce hayatımıza girdiğinden beri Amsterdam başta olmak üzere diğer Hollanda şehirlerinde de çok popüler olmuş durumda.

Sadece Hollanda’nın genelinde değil, aynı zamanda Brooklyn, Berlin, Barcelona ve Madrid gibi başka yerleşim merkezlerinde de bu platforma ilgi giderek arttı. Özellikle mutfak eşyaları, kamp malzemeleri ve ev eşyalarının ödünç paylaşımına yoğun rağbet var.

Peerby, katılım ücreti karşılığında girişimcilere destek olan Amsterdam kuluçka merkezlerinden Founder Institute mezunu Daan Weddepohl tarafından kuruldu. Bu girişimci, önceleri birçok şanssızlıklar yaşamış ve zor duruma düşmüştü. Önce yaşadığı apartmanda yangın çıktı. Sonra kız arkadaşı onu terk etti. Daha sonra da annesi hastalandı.

HOŞLANDIĞI NE VARSA ONLARDAN UZAK KALARAK YENİ YAŞAM ŞARTLARI OLUŞTURMALIYDI

Weddepohl, bu şanssızlıklar arasında durumunu bir şekilde idare etmek zorundaydı. Önceden hoşlandığı ne varsa onlardan uzak kalarak yeni yaşam şartları oluşturmalıydı. Bu dönemi tanımlarken Weddepohl; hiçbir şeyinin olmaması gerçeğini çok zor kabullendiğini, ama kabullendikten sonra bu durumun kendisine çok kuvvetli sosyal ilişkiler kurma fırsatı verdiğini anlatıyor. Kendisine yardım eden insanların paylaştıkça mutlu olduklarını söylüyor.

Peki nasıl başardı? Weddepohl, küçük miktarlarda yardımlara ihtiyaç duyan insanlara yardım etmek isteyen çok sayıda başka insan olduğunu keşfeder. Bu keşfi aklındaki konum esaslı mesajlaşma fikri ile birleştirir. Arkadaş grupları kurarak mesajlaşma ile ihtiyaç sahiplerinin bu gruplar üzerinden ihtiyaçlarını ödünç karşılama fikri, diğer fikirlerin önüne geçer.

Bu suretle Peerby doğar. Weddepohl bu işe şöyle baktı: İnsanlara yardım büyük bir zevk. Ödünç alma konusu belki en eski davranışlardan birisi. Bunu teknoloji yardımıyla kolaylaştırmak mümkün. İşte Peerby platformu, komşuların ödünç vereceği eşyalara ihtiyacı olan diğer komşuları kolayca bulmaya yardım ediyor.

Peki bu işleyiş pratikte nasıl oluyor? Kullanıcılar Peerby web sitesine kaydoluyorlar. Kaydolanlar, ihtiyaç sahiplerine ödünç verebilecekleri eşyalarını web sitesinde listeliyor. Aynı zamanda ödünç alabilecekleri eşyaların listesini de web sitesine koyuyor. İhtiyacı olanlar ve ödünç verenler web sitesinde buluşup lojistiği formüle ediyor. Böylece her iki taraf birbirlerini tanımış oluyor.

PEERBY BİR MİLYON ÜZERİNDE SOSYAL BAĞLANTI GERÇEKLEŞTİRDİ

Peerby 2020 yılı itibariyle 4 milyon ABD Doları üzerinde ekonomi yaratmış durumda. Bir milyon üzerinde sosyal bağlantı gerçekleştirdi. Peerby girişimi böylelikle büyük veya küçük eşyaları paylaşıma sokarak paylaşım ekonomisine katkı yapıyor.

Aynı zamanda, insanların ihtiyaç fazlası eşyalarını atmak yerine kullandırarak ekonomiye kazandırıyor. Bu başarısı ile Peerby hızla yaygınlaştı ve New York Times dahil olmak üzere belli başlı basın ve medya organlarında yer aldı.

Günümüzde Peerby web sitesine ücretsiz kaydolabiliyorsunuz. Ancak Weddepohl yakında küçük bir üyelik ücreti koymayı planladığını gizlemiyor. Ödünç alınan eşyaların sigorta bedeli olarak ödünç alanlardan günde 1 ABD Doları alınması fikri üzerinde çalışılıyor. Bu miktarın küçük bir bölümü web sitesine kalacak.

Peerby web sitesinin bir başka önemli yönü ise istek esaslı mesajlaşma yapması. Web sitesinde sadece ödünç alınacak eşyaların listesi yok. Siteye üye olduğunuz zaman istediğiniz eşyayı hemen aramaya başlıyorsunuz. Peerby web sitesi de aranan eşyaların sahiplerine haber veriyor ve tarafların bir araya gelmesini sağlıyor.

DAHA GÜÇLÜ BİR ULUS OLMAMIZ İÇİN ÖZELLİKLE GÜVEN SORUNUNU AŞMAMIZ ŞART

Bu ilginç örnek, Paylaşım ekonomisi ile demokratik, çevreye duyarlı ve verimliliği sağlayan yeni iş fırsatlarının çıkabileceğini bizlere çok net göstermiş oldu. Elbette burada çok önemli bir konu güven faktörü olarak karşımıza çıkıyor.

Bildiğiniz gibi insan ilişkilerinde güven sorunu yaşanan bir ülkeyiz. O nedenle sosyal sermaye puanımız çok düşük.  Her yönden çok daha güçlü bir ulus olmamız için özellikle güven sorununu aşmamız şart. Aksi halde ekonominin bu yeni ve niş alanında da fırsatlar elimizden kayıp gidebilir.

“Paylaşım ekonomisi”nin etkileyici örneklerinden gelecek yazılarımda söz etmeyi sürdüreceğim.

İbrahim Aybar

aybar@turcomoney.com

Renault Eski Genel Müdürü