Yakında işe alım görüşmelerini yapay zekalı robotlar yapacak!

Av. Osman Ataman

– İnsan kaynakları daha kibar görünse dahi “kaynak” bir malzeme ve hammadde gibi bir algının uzantısıdır. İnsan sermayesi bir değeri ortaya koyar gibi olsa da, sermaye sözü insan vasfını basitleştiriyor, köleden hallicedir ama sonuçta sermayedir. Artık iş dünyası iş gücü kapasitesine, yeni bir yaklaşım göstermek ve tanımı gözden geçirmek zorundadır. “İşgücü kapasitesi” farklı girdilerden oluşan bir hibrit bütünlüğe dönüşüyor.

– Yazılım ve internet ile güçlenen dijitalizasyon, robot ve otomasyon ile boyut değiştirmiş, yapay zeka ile zirveye ulaştı. İşgücü kapasitesi için işe alım süreçlerindeki görüşmeleri dahi yapay zekalı robotların yapacağı günler yakındır. Yarınki iş dünyası işgücü kapasitesini işyerinden veya uzaktan ya da hibrit çalışma ile düzenlediği gibi, işgücü kapasitesi yönetimi de insan, robot, dijital varlıklar ve altyapı, yapay zeka toplamının o işyerine özgü karma modellenmesinden oluşturacaktır.

Tarihin halen içinde olduğumuz dönemi insanlığın zor hayal edebildiklerinin gerçeğe dönüştüğü zamandır. 17 Ekim 1991’de Cumhurbaşkanı Turgut Özal’a “Siz Devlet Planlama Teşkilatı”nın faydalarını bilen bir kişisiniz. Size göre artık bir de İnsan Kaynakları Planlama Teşkilatı kurulması zamanı değil mi? Örneğin 2000’lerde gerekecek işgücü ihtiyacına göre oryantasyon ile saptanacak yetenekler ilgili alanlardaki eğitimleri, üstelik de o konunun en ileri ülkesinde alsalar böylece elimizde en gelişkin insan sermayesi olsa, oluşsa…’ demiştim.

OTOMASYON VE YAPAY ZEKAYI ÖNGÖRMEYEN HER İŞ GÜCÜ PLANLAMASI ÇAĞDIŞIDIR

Kendimi çok “ileri” bir düşünceyi ve öneriyi ortaya koymuş sayıyordum. Meğerse değilmiş, “demode” ve eksik bir şeymiş söylediğim. Yenilikçi bir bakış o denli hızla eskimiş ki… Yazılım ve dijtalizasyon, robot ve otomasyon ve yapay zekayı öngörmeden yapılacak her işgücü planlaması artık çağdışıdır. Bugün “insan sermayesi” diye ifade edilen “çalışan kapasitesi” daha önceden insan kaynakları, ondan önce de personel diye ifade edilmekteydi. Bu üç ifadeden hangisini seçerseniz seçin artık anlatmak istediği “çalışan kapasitesi”ni kapsamaktan uzaktadır. Personel, çok “kaba” bir ifadededir ve “elemanlardan” oluşur.

SERMAYE SÖZÜ, İNSAN VASFINI BASİTLEŞTİRİYOR  

İnsan kaynakları daha kibar görünse dahi “kaynak” bir malzeme ve hammadde gibi bir algının uzantısıdır. İnsan sermayesi bir değeri ortaya koyar gibi olsa da, sermaye sözü insan vasfını basitleştiriyor, köleden hallicedir ama sonuçta sermayedir. Artık iş dünyası iş gücü kapasitesine, yeni bir yaklaşım göstermek ve tanımı gözden geçirmek zorundadır. “İşgücü kapasitesi” farklı girdilerden oluşan bir hibrit bütünlüğe dönüşüyor.

İŞE ALIM GÖRÜŞMELERİNİ DAHİ YAPAY ZEKALI ROBOTLARIN YAPACAĞI GÜNLER YAKINDIR

Yazılım ve internet ile güçlenen dijitalizasyon, robot ve otomasyon ile boyut değiştirmiş, yapay zeka ile zirveye ulaştı. Çağrı merkezlerinde “sesli yanıt sistemi” ile başlayan sürecin en sonunda hiç insansız bir hale dönüşmesi, dijital ve video görüşmelerde hologramik avatar veya robotlarla konuşmak yakın zamanda karşımızda olacaktır. Hatta, işgücü kapasitesi için işe alım süreçlerindeki görüşmeleri dahi yapay zekalı robotların yapacağı günler yakındır. Yarınki iş dünyası işgücü kapasitesini işyerinden veya uzaktan ya da hibrit çalışma ile düzenlediği gibi, işgücü kapasitesi yönetimi de insan, robot, dijital varlıklar ve altyapı, yapay zeka toplamının o işyerine özgü karma modellenmesinden oluşturacaktır.

ŞİRKETLER KONUYA “İNSAN KAYNAKLARI” YERİNE “HİBRİT İŞ GÜCÜ KAPASİTESİ” OLARAK BAKMALI

İlk başta bu geçiş insanlık açısından sancılı olacak, özellikle sendikal hareketlerin güçlü olduğu ülkelerde tartışmalar yoğunlaşacaktır. Türkiye, e-devlet uygulamasındaki başarılı dönüşümünü işgücü kapasitesi alanında sağladığı oranda yarınki dünya ekonomisinde rekabetçi bir uç daha yakalamış olacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı içinde “İş Kapasitesi Dönüşüm Başkanlığı” oluşturularak bu konuların yasal, sosyal ve fiziki altyapıları sistematik bir düzene oturtulmalıdır. Şirketlerin de artık konuya “insan kaynakları” yerine “hibrit iş gücü kapasitesi” olarak bakması şarttır.

ROBOTLAR, SENDİKALAŞMAYA GİDER Mİ?

Robotların da sendikalaşması bir ara tartışıldıysa da bu şimdilik bir fantezidir. Ancak Türkiye gibi bir ülkede sosyal güvenlik sistemi açığının finansmanı için emekli olmayacak olsalar dahi her robottan sosyal güvenlik primi talep edileceği bir güne ulaşırsak da şaşmamak gerekecektir. Ayrıca geçtiğimiz yıllarda personel yönetiminden insan kaynaklarına dönüşen bölümler görmüştük. Bu daha sonra (human capital ) insan sermayesi olarak yeniden isimlendirildi.  Ve artık bambaşka bir eşikteyiz. Karşımızdakinin adı : İşgücü sermayesidir.

Not: Kapak görseli, yapay zeka asistanı Gemini tarafından oluşturulmuştur.

Av. Osman ATAMAN

ataman@turcomoney.com