(COP 28) İklim Değişikliği Zirvesi’nin ardından…

Osman Akyüz

– Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Zirvesi’nin 28. Taraflar Konferansı, 30 Kasım – 12 Aralık 2023 tarihleri arasında Dubai’de yapıldı. 28 yıldır yapılan bu konferansın temel amacı, küresel ısınmanın sebep olduğu iklim değişikliğinin ortaya çıkardığı aşırı kuraklık, aşırı yağış ve sellerin dünyanın doğal dengesini bozması nedeniyle küresel insiyatifle, bu kötü gidişe son vermek veya kötüye gidişi sınırlamaktır.

-Fosil yakıtların kullanımının azaltılması ve zaman içinde karbon salınımına sebep olmayan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçilmesi bu mücadelede hayati önem arzediyor. Dubai’de yapılan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği  Konfransı da, bu konu tartışmaların ana eksenini oluşturmakta idi. COP 28, enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve eşitlikçi bir biçimde uzaklaşılması çağrısı ile tarihe geçti. Sonuç bildirgesi, taraf devletleri gerekli önlemleri almaya çağırdı…

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Zirvesi’nin 28. Taraflar Konferansı, 30 Kasım – 12 Aralık 2023 tarihleri arasında Dubai’de yapıldı. 28 yıldır yapılan bu konferansın temel amacı, küresel ısınmanın sebep olduğu iklim değişikliğinin ortaya çıkardığı aşırı kuraklık, aşırı yağış ve sellerin dünyanın doğal dengesini bozması nedeniyle küresel insiyatifle, bu kötü gidişe son vermek veya kötüye gidişi sınırlamaktır. Birleşmiş Milletler bünyesinde oluşturulan insiyatifle, hemen hemen tüm devletler bu mücadeleye katkı vermeye çalışıyor. Bu yılki konferansa, katılımcı ülke sayısı 200 ve bireysel katılımcı sayısı ise 100 binin üzerindeydi.

2015 yılında Paris’te alınan karar ile, 2050 yılına kadar küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamak için, küresel ekonominin her bölümünün hızla karbondan arındırılması gerekiyor. Özellikle petrol, doğal gaz ve kömür gibi fosil enerji kaynakları, yüksek karbon salınımı nedeniyle,atmosferin kirlenmesine, ısı artışına ve küresel ısınmaya sebep oluyorlar. Fosil yakıtların kullanımdan kaldırılması veya hızla kullanımlarının azaltılması gerekiyor.

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINA GEÇİLMESİ, HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR

Fosil yakıtların kullanımının azaltılması ve zaman içinde karbon salınımına sebep olmayan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçilmesi bu mücadelede hayati önem arzediyor. Bu konferansta da, bu konu tartışmaların ana eksenini oluşturmakta idi. Fosil yakıt üreten ve ihraç eden ülkeler, fosil yakıttan çıkışa veya tüketimin azaltılmasına, ülke ekonomisi menfaati için itiraz ediyorlar. İklim değişikliğinin kendilerini tehdit eden ülkelerde, fosil yakıt kullanmaya devam eden ülkelere itiraz ediyorlardı. Bu konu tartışmaların ana noktasını oluşturuyordu. Bu nedenle, sonuç bildirgesinde, ara bir öneriyle taraflar memnun edilmeye çalışıldı.

BAE Dubai’de düzenlenen konferansın sonuç bildirgesi, 21 sayfa ve 196 maddeden oluşuyor. Sonuç bildirgesinde, içinde bulunduğumuz 10 yıldan itibaren enerji sistemlerinde fosil yakıt kullanımından uzaklaşmaya yönelik bir politika başlatılacağı belirtiliyor. Sera gazı emisyonlarında 1,5 derece hedefi doğrultusunda derin, hızlı ve sürdürülebilir azaltımlara duyulan ihtiyaç onaylandı.

COP 28, FOSİL YAKITLARDAN UZAKLAŞILMASI ÇAĞRISI İLE TARİHE GEÇTİ

Diğer yandan, COP 28 süpriz bir gelişmeye sahne oldu. İklim değişikliği taraflar konferansı süreci ilk kez 1995 yılında Berlin’de başlatıldı. Neredeyse otuz yıldan beri, ilk kez sonuç bildirgesinde fosil yakıtlara, kömür, petrol ve doğal gaza atıf yapıldı. Bu güne kadar iklim değişikliği üzerine olan vurgu, şimdi iklim değişikliğini önlemek için fosil yakıtlardan uzaklaşmaya döndü. Ancak, iklim hedeflerinin ihtiyaç duyduğu doğrultuda fosil yakıtlardan çıkışın nasıl olacağı henüz belli değil. COP 28, enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve eşitlikçi bir biçimde uzaklaşılması çağrısı ile tarihe geçti.

ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Sonuç bildirgesi taraf devletleri aşağıdaki önlemleri almaya çağırdı:

1- 2030 yılına kadar küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması ve enerji verimliliğinin küresel yıllık iyileştirme oranının iki katına çıkarılması.

2- Zararlı gaz emisyonlarını azaltan teknolojiler kullanılmadan üretilen ve kullanılan kömürün kademeli olarak azaltılmasının hızlandırılması.

3- Yüzyılın ortalarından önce veya ortalarına doğru,sıfır emisyonlu enerji sistemleri kurmaya, karbonsuz ve düşük karbonlu yakıtlar kullanmaya yönelik küresel çabaların hızlandırılması.

4- Bilime uygun olarak 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmak içinde bulunduğumuz 10 yıldan itibaren enerji sistemlerinde fosil yakıtların kullanımından adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde geçiş yapılması.

5- Yenilenebilir enerji teknolojileri, nükleer enerji de dahil olmak üzere,emisyon durdurma ve azaltma teknolojileri ile karbon yakalama, kullanma ve depolama gibi azaltma ve giderme teknolojilerinin kullanım temposunun hızlandırılması.

6- 2030 yılına kadar küresel olarak,başta metan emisyonları olmak üzere, karbondioksit dışındaki emisyonların önemli ölçüde azaltılması.

7- Altyapı geliştirme ve sıfır emisyonlu araçların hızla devreye alınması dahil olmak üzere çeşitli yollarla karayolu taşımacılığından kaynaklanan emisyonların azaltılmasının hızlandırılması.

8- Enerji yoksulluğu veya veya geçiş adaleti sorununu çözmeyen etkisiz fosil yakıt sübvansiyonlarının mümkün olan en kısa sürede aşamalı olarak kaldırılması.

Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda şimdiye kadar yapılan çalışmaları önemsiyor olmamız gerekli ve hiçbir şekilde yeterli bulmamız mümkün değildir. Yapılan çalışmaların ve kararların uygulanması konusunda taraf devletlerin ulusal çıkarları öncelemeyi bırakıp; tüm devletlerin yaklaşmakta olan iklim felaketine yoğunlaşıp bu felaketten insanlığı kurtarmaya çalışmalıdırlar.

Osman AKYÜZ

akyuz@turcomoney.com