Gelecek yatırımlarında kriterler değişiyor…

Kamil Kazım Sarı

-Kısaca ESG olarak ifade edilen çevresel, sosyal, yönetişimsel yatırımlar, geleceğin yıldızları mı olacak? Görünen o ki, geleceğe yönelik yatırımlarda çevresel, sosyal ve yönetişimsel (ESG) faktörlere çok daha fazla duyarlılık gösterilecek. Birçok yatırımcının ilgili boyutlar, stratejiler ve portföylerine giren yatırım seçeneklerinin türleri hakkındaki temel endişeleri bu açıdan göz önüne alındığında değişiklik gösteriyor.

–ÇSY duyarlı yatırım, orta ölçekli yatırımcıların genel yatırım stratejilerinin bir parçası olarak dikkate almaları için öne çıkan bir tema haline geliyor. ÇSY puanları ve ilgili metrikler, borsa yatırım fonlarında ( ETF’lerde ) da ve finansal medyadaki şirket profili sayfalarında da bulunabilecek popüler veri noktaları haline geliyor. Bu ölçümler, orta ölçekli yatırımcıların yatırım seçeneklerini bir ÇSY merceğinden karşılaştırmasına yardımcı olacak.

-Yenilenebilir (temiz ) enerji gibi temaları hedefleyen borsa yatırım fonlarının üst kurumları, yatırımcılarına ilginç yatırım seçenekleri sunuyor. ÇSY öncelikli borsa yatırım fonları,  yatırımcılarına ÇSY beklentilerini karşılayan şirketlerden oluşan bir sepet sunuyor. Gelecekteki ilk 1.000 unicorn, arama sürdürülebilir, ölçeklenebilir yenilikçi, dünyanın karbondan arındırılmasına ve değişimin tüm tüketiciler için uygun hale getirilmesine yardımcı olan girişimler olacak.. 

Şubat 203 tarihli yazımda “Tedarik Zinciri Yasası nedir?” başlığı altında, 1 Ocak 2023’te Almanya’da Tedarik Zinciri Yasası yürürlüğe girdiğini belirtmiştim. Haziran 2021’de Alman Federal Meclisi, Alman ekonomisinin temel etiğini yeniden tanımlamaya yardımcı olabilecek bir yasayı çıkardı. Tedarik Zinciri Yasasının (Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz , LkSG) ana fikrinin de, Almanya’daki şirketlerin 1 Ocak 2023 itibarıyla tedarik zincirlerinde temel çalışma koşulları da dahil olmak üzere belirli standartlara uyum sağlamasını şart koşuyor olarak özetledim. Bu yazımda, geleceğe yönelik yatırımlar konusunda, yeni eğilimlerin nasıl şekil aldığını ve burada da karşımıza çıkan yeni normlardan bahsetmek istiyorum.

Yatırım söz konusu olduğunda, yatırımcıların kurumsal görüntülerini ve ilgili yatırım hedeflerini destekleyen temalar seçmeleri doğaldır. Yatırımcılar genellikle portföylerini uzun vadede başarılı olacağını düşündükleri belirli bir strateji ya da sektörle uyumlu halde kurgularlar, fakat portföylerini oluşturan varlıkların ayrıntılarını nadiren bilirler ya da bazı durumlarda, portföylerinin nasıl yapılandırıldığının ayrıntılarını asla gerçekten anlamazlar.

GENEL OLARAK KAR VE KAZANÇ, BİRİNCİL YATIRIM HEDEFLER OLDU

Ne yazık ki, yakın zamana kadar pek çok yatırımcı, portföylerindeki varlıklarının çevre, toplum, topluluklar ya da paydaşların genel refahı üzerindeki etkisini gerçekten düşünmeye öncelik vermedi. Genel olarak, kâr ve kazanç birincil yatırım hedefler oldu. Bununla birlikte, geleceğe yönelik yatırımlarda çevresel, sosyal ve yönetişimsel (ESG) faktörlere çok daha fazla duyarlılık gösterilecek. Birçok yatırımcının ilgili boyutlar, stratejiler ve portföylerine giren yatırım seçeneklerinin türleri hakkındaki temel endişeleri bu açıdan göz önüne alındığında değişiklik gösteriyor. Burada, yatırımcıların portföyleri için seçenek belirlerken ÇSY faktörleri nasıl dikkate aldıklarını daha yakından inceleyeceğiz.

GÖRÜNEN BAZI SİNYALLER…

• ÇSY duyarlı yatırım, orta ölçekli yatırımcıların genel yatırım stratejilerinin bir parçası olarak dikkate almaları için öne çıkan bir tema haline geliyor.
• ÇSY puanları ve ilgili metrikler, Borsa yatırım fonlarında ( ETF’lerde ) da ve finansal medyadaki şirket profili sayfalarında da bulunabilecek popüler veri noktaları haline geliyor. Bu ölçümler, orta ölçekli yatırımcıların yatırım seçeneklerini bir ÇSY merceğinden karşılaştırmasına yardımcı olacak.
• Yenilenebilir (temiz ) enerji gibi temaları hedefleyen çok çeşitli borsa yatırım fonlarının üst kurumları, yatırımcılarına bir dizi ilginç yatırım seçenekleri sunuyor.
• ÇSY öncelikli tercihler yapan borsa yatırım fonları, yatırımcılarına ÇSY beklentilerini karşılayan şirketlerden oluşan bir sepete erişebilmelerinin yeni bir yolunu sunuyor.

ÇEVCRECİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR YATIRIM

ÇSY yatırımcıları için en öncelikli faktörlerden biri, yatırımların çevre üzerindeki genel etkisidir. ÇSY tabanlı birçok stratejinin kapsayıcı hedefi, iklim krizini ele alma çabasından hareketle küresel karbon ayak izini azaltmaktır.

İKLİM YATIRIMI NEDİR?

Küresel ısınma, yükselen deniz seviyeleri, düzensiz sıcak hava dalgaları, yaygın kuraklıklar, fırtınalar, orman yangınları ve yıkıcı seller… Bunların hepsi insan kaynaklı iklim değişikliğinin dramatik etkileridir. Bazı yatırımcılar, portföylerinde iklim değişikliğini gözden kaçırabilir ya da görmezden gelebilirler ancak dünyadaki çevresel değişimin zirvesinde olanlar için yeşil teknoloji ve yenilenebilir enerji, karlı yatırım fırsatları sağlayabiliyor. İklim yatırımları, kar kadar olumlu sosyal yararlar elde etmeyi amaçlayan bir alan olan çevresel, sosyal ve yönetişimsel (ESG) yatırımlar alanına giriyor. Kurumsal varlık yöneticileri, son yıllarda servetlerini büyütmek için daha etik yollar arayan yatırımcılar için böylesi gelecek projelerine odaklanıyor. İklim yatırımı, dünya fosil yakıtlardan ve karbon yoğun endüstrilerden uzaklaşırken önemli hale gelmesi olası teknolojileri ya da şirketleri destekler. İklim değişikliği etrafında tematik bir portföy oluşturmak isteyen yatırımcıların birkaç farklı seçeneği var. En bilinen yollardan ikisi, yenilenebilir enerji yatırımları ve yeşil girişimlere sahip şirketleri olacak.

YEŞİL ENERJİ GİRİŞİMLERİ, ANLAMLI BİR SEÇENEK OLUŞTURUYOR

Yeşil enerji girişimlerine sahip şirketler, iklim değişikliği hedefli bir portföy içinde yatırım yapmak için değerli ve anlamlı bir seçenek oluştururlar. Bunlar, teknolojilere karbon dengeleme, sürdürülebilir malzemeler, elektrikli araçlar ya da diğer düşük karbonlu alternatiflere güçlü yatırımları olan şirketlerdir. Yeşil girişimlere yatırım yapmak uzun zamandır riskli bir teklif olarak görüldü. Yüksek sermaye yatırımı ve karmaşık altyapı gereksinimleri, harcamaların, özellikle kısa vadede, genellikle karlardan daha ağır bastığı anlamına geldi. Ancak, birçok şirket bu yatırımların uzun vadeli faydalarını gördü ve kendilerini ve çevreyi daha iyi bir gelecek için hazırlamak için adımlar attı. Üstelik bu teknolojileri geliştiren şirketler başarılı oldukları takdirde oldukça karlı olabiliyorlar. Yeşil enerjiye ve endüstrilere yatırım yapmak, çevresel bir fayda sağlarken yüksek getiri sağlayabilir.

GELECEKTEKİ İLK1.000 UNICORN, HANGİ İRİŞİMLER OLACAK?

Gelecekteki ilk 1.000 unicorn, arama motorları ya da  sosyal medya şirketleri olmayacak; sürdürülebilir, ölçeklenebilir yenilikçi, dünyanın karbondan arındırılmasına ve değişimin tüm tüketiciler için uygun hale getirilmesine yardımcı olan girişimler olacaklar.  Bu yönde ileriye giden yolu açanlar sadece küçük şirketler olmayacak, aynı zamanda büyük sermaye şirketleri de sermaye, pazar bilgisi ve teknik uzmanlık açısından yetkinliklerini de öne çıkartacaklar.  Bu gözle bakıldığında, orta ölçekli şirketler ( şu anda 2 milyar – 10 milyar dolar arasında bir piyasa değerine sahip olanlar )  net sıfır karbon emisyonuna geçişte önemli bir fark yaratmak için benzersiz bir konuma sahip olacaklar. Geniş bir açıdan bakıldığında, yenilenebilir enerji üretimine ve dağıtımına öncelik veren şirketlerin, artan tüketici talebinin yanı sıra hükümet ve kurumsal girişimlerden de kapsamlı olarak faydalandığını görüyoruz. ÇSY yatırımı yapan her yatırımcının vaz geçilmez öncelikleri enerjinin rüzgar, güneş ve su gibi kaynaklardan gelmesi olacak. Temiz teknoloji şirketlerine yatırım ile ilgilenen yatırımcılar, bilinen hisse senedi tarayıcılarını kullanacaklar ve olası seçenek listesini daraltmak için kendi araştırmalarını yapacaklar.

Bazı “temiz” borsa yatırım fonları , petrol ve otomobil şirketlerinin menkul kıymetlerini içerir çünkü bu şirketler araştırmalarının bir kısmını alternatif enerjiye ayırıyorlar. Gelecekte, ”temiz” bir Borsa Yatırım Fonu almak ÇSY yatırımı olarak değerlendirilecek mi? Kendilerini koruyan yatırımcılar, bir ÇSY yatırımının kendi değerleri ve yatırım hedefleri ile uyumlu olup olmadığını belirlemek için araştırmalarını yapmak zorunda kalacaklar.

ÇYS PUANLAMASI/DERECELENDİRMESİ

ÇSY yatırımında yeni olanlar, birçok firmanın standart puanlama metodolojileri oluşturduğunu görecekler.  ÇSY puanlaması, bir fonun karbon yoğun şirketlere maruz kalması gibi birçok farklı ölçümle şirketleri ve fonları karşılaştırmak için bir temel oluşturabilir.  Halka açık fonlara ve menkul kıymetlere uygulanabilen toplam bir ÇSY puanı bulmak için çoğu zaman metriklerin tümü birlikte alınır. Örneğin, bir puanlama metodolojisi, bir şirketin uzun vadeli sektörel önemli çevresel, sosyal ve yönetişimsel risklerine karşı dayanıklılığını ölçmek için tasarlanmıştır. Kurallara dayalı metodoloji, AAA’dan CCC’ye kadar bir ölçeğe dayalı olarak sıralamayı tanımlar.

ÇYS YATIRIMLARI, ÇEVRESEL VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK FAKTÖRLERİNE ODAKLANIYOR

ÇSY yatırımının çevresel ve sürdürülebilirlik faktörlerine odaklandığını görüyoruz. Çünkü bunlar yakın gelecekte çoğu yatırımcı için artarak en yüksek öncelikler olacak. Ancak, tartışmalı iş alanlarına maruz kalma ve yönetişimle ilgili diğer konular gibi boyutlar da çok önemli hale gelecek. ÇSY tabanlı taramaları yürütmek için zamanı, deneyimi ya da ilgisi olmayan yatırımcılar, böylesi şirketin olumsuz etkisini azaltmak için tarama tekniklerini kullanan borsa yatırım fonları ile ilgilenecekler. Fon yöneticileri ÇSY yatırımlarında tartışmalı silahlara, hafif silahlara, tütüne, termal kömüre ve fosil yakıt rezervlerine maruz kalmayı ortadan kaldırmaya çalışacaklar, başaramazlarsa önce portföy kaybı yaşayacaklar daha sonrasında tamamen yok olmaya gidecekler.

ÇSY yatırımlarının, özellikle de hükümetlerle çalışan ve tüketicinin sürdürülebilir kaynaklardan enerji talebini karşılayan orta ölçekli şirketler söz konusu olduğunda geleceği parlak. ÇSY yatırımcıları, düşük karbon emisyonu stratejileri, tartışmalı iş alanlarına maruz kalmanın azaltılması, bilinçli üretim kalitesi, çalışan güvenliği, çalışma standartları, işletmede cinsiyet eşitliği, seçim hakları, sürdürülebilirlik gibi ÇSY ile ilgili konular söz konusu olduğunda her zamankinden daha fazla endişe duyuyor.

ÇSY puanlama metrikleri, birçok borsa kayıtlı fonların profil sayfasında açıkça görülebilir olacak. ÇSY’in önemi artmaya devam ettikçe, puanlama metodolojilerini yatırım stratejilerinde önemli bir rol oynamaya devam edecek.

Kaynakça : Investopedia, VanEck Environmental Services, iShares Global Clean Energy, Global X Lithium & Battery Tech, MSCI ESG Ratings.

Kamil Kazım SARI

Fütüristler Derneği Başkan Yardımcısı

sari@turcomoney.com