Göçmenler ekosistemlerini de taşıyor!

Adnan Yıldırım

– OECD tarafından 3 Kasım 2025 tarihinde yayımlanan 2025 yılı Uluslararası Göç Görünüm Raporu’nda 2024 sonu itibarıyla 38 OECD ülkesinde yaşayan göçmenlerle ilgili gelişmeler ele alındı. OECD ülkelerinde yaşayan nüfusun 160 milyondan fazlası diğer ülke doğmuş. Bunların toplam OECD ülkeleri nüfusu içindeki oranı 2014 yılında %9,1 iken, 10 yılda 2,4 puan artarak 2024 yılında %11,5’e yükseldi.

– Avrupa Birliği ülkeleri, İngiltere ve Yeni Zelanda gibi çok sayıda OECD ülkesine yerleşim amaçlı göç edenlerin oranı, pandemi sonrasında rekor seviyede artarken 2024 yılında, 2023 yılına göre keskin düşüşler yaşandı. ABD’ye göç edenlerin sayısı yüksek oranda artmaya devam etti. OECD ülkelerine üç milyon siyasi sığınma talebinin yarıdan fazlası, Amerika Birleşik Devletleri’ne gerçekleşti. En fazla sığınma talebinde bulunanlar Venezuella, Suriye, Kolombiya ve Hindistan vatandaşları oldu.

Sadece kuşlar, balıklar, diğer kara hayvanları göç etmiyorlar insanlar da ülke içinde ve ülkeler arasında göç ediyorlar; bazen de göç etmek zorunda kalıyorlar ya da zorunda bırakılıyorlar. Ne yazık ki göç etmek zorunda kalan insanların göç yollarındaki acıları yürek yakıcı olabiliyor. Ülke içi karışıklıklar, belli kesimlere kötü muamele, savaşlar, ekonomik sebepler yanında farklı ülkelerde yerleşim tercihleri de insanların göç nedenleri arasında ilk akla gelenlerdir.

Göçmenlerin ayrıldıkları ülke ekonomileri etkilendiği gibi gittikleri ülkelerin ekonomisi de etkileniyor. Göç edenlerin hayatta kalabilmeleri, göç yolunda korunmaları, karşılaştıkları problemlerin çözümü ile gittikleri yere uyumu konularında Birleşmiş Milletler bünyesinde 1951 yılında kurulan Uluslararası Göçmen Örgütü’nün (IOM), aralarında Türkiye’nin de yer aldığı 175 üyesi bulunuyor. IOM, 171 ülkede yerinde ofisleriyle faaliyet gösteriyor. Birleşmiş Milletlerin misyonu bakımından göç konusu olduğunda doğal olarak insani sebepler diğer sebeplerin önünde geliyor.

Yazımızın konusu, OECD tarafından 3 Kasım 2025 tarihinde 49’uncusu yayımlanan 2025 yılı Uluslararası Göç Görünüm (International Migration Outlook 2025) raporunun bulguları hakkında özet bilgilendirme yapmak ve ekonomik boyutuna vurgu yapıyor. Altı bölümden oluşan raporda 2024 yılı bulgu ve gelişmelere yer verildi. Önceki yılların raporlarına ek olarak iki yeni bölüm eklendi. Eklenen iki yeni bölümde; firmaların, göçmenlerin entegrasyonuna katkıları ile OECD ülkelerine göç eden (doktor, hemşire) sağlık çalışanlarının durumu değerlendirildi.

OECD ÜLKELERİNDEKİ GÖÇMENLER

2024 sonu itibarıyla 38 OECD ülkesinde yaşayan göçmenlerle ilgili bazı özet bilgiler şöyle;

-OECD ülkelerinde yaşayan nüfusun 160 milyondan fazlası diğer ülke doğumlu olup bunların toplam OECD ülkeleri nüfusu içindeki oranı 2014 yılında %9,1 iken, 10 yılda 2,4 puan artarak 2024 yılında %11,5’e yükseldi.

-Avrupa Birliği ülkeleri, İngiltere ve Yeni Zelanda gibi çok sayıda OECD ülkesine yerleşim amaçlı göç edenlerin oranı, pandemi sonrasında rekor seviyede artarken, 2024 yılında 2023 yılına göre keskin düşüşler yaşandı. Amerika Birleşik Devletleri’ne göç edenlerin sayısı yüksek oranda (%20) artmaya devam etti.

-Geçici çalışan yabancıların artışı; mevsimlik işlerde %8, turizm işyerlerinde ise %4 olarak gerçekleşirken Covid-19 sonrası astronomik artan ulusal yabancı işçi programları kapsamında çalışanların oranı ise %7 azaldı. Keza, uluslararası şirketlerin OECD ülkeleri dışından OECD ülkelerindeki işyerlerine şirket içi transferlerde de %3 düşüş yaşandı.

-OECD ülkelerine üç milyon siyasi sığınma talebinin yarıdan fazlası, Amerika Birleşik Devletleri’ne gerçekleşti. En fazla sığınma talebinde bulunanlar Venezuella, Suriye, Kolombiya ve Hindistan vatandaşları oldu.

YABANCI İSTİHDAMINDA ÖNE ÇIKANLAR

OECD ülkelerinde 2024 yılında uluslararası göçmenlik konusunda hazırlanan raporda öne çıkan tespitler şunlar:

-Pandemi sonrası üç yıllık kesintisiz yüksek artış dönemi sonrasında yerleşim amaçlı göçmenlerin oranında %4’lük bir düşüşe rağmen 2024 yılındaki 6,2 milyon yeni göçmen sayısı 2019 yılının %19 üzerinde gerçekleşti.

-İlk sıradaki göç gerekçesi ailevi sebepler olarak belirlendi. Çalışmak için gelenlerin sayısında %21’lik bir düşüş, insani nedenlerle gelenlerde ise %23’lük bir artış, kamplara yerleştirilen sığınmacılarda ise %19’luk bir artış yaşandı.

-Pandemi öncesine göre %26 yukarıda seyreden yıllık geçici çalışma izinleri 2,3 milyon seviyesinde gerçekleşti.

-Yüksek öğretim için gelen yabancı öğrencilerin sayısı 2023 yılına göre %’lük düşüşle 1,8 milyon olarak gerçekleşti.

-OECD ülkelerine 3 milyon yeni sığınmacı talebiyle rekor seviyeye ulaşıldı. Sığınmacı talebi en fazla ABD, Kanada ve Birleşik Krallıkta yoğunlaşmış, diğer OECD ülkelerinde ise önceki yıllara göre düşüşler yaşandı.

-Sınırlardan kaçak girişler Avrupa Birliği ülkelerinde %37 düşerken ABD’de %48 azaldı, Birleşik Krallık’ta ise %19 arttı. Bir taraftan da 2021-24 döneminde geri dönüşler de istikrarlı olarak artıyor.

-Göçmen istihdamında pandemi sonrası 2022-2023 yıllarında OECD ülkeleri genelinde keskin bir artış gerçekleşti. 2024 yılında ülkeler bazında farklı gelişmeler yaşandı. İstihdam konusunda dikkat çeken önemli bir konu ise kadın göçmenlerin istihdamındaki artışın yabancı erkeklerle kadınlar arasındaki makası daraltıyor olmasıdır.

-Aynı yaş ve cinsiyet grubundaki göçmenler bulundukları ülke vatandaşlarına göre %34 daha düşük ücretle çalışıyorlar. Bu durumun (%67 oranıyla) en önemli sebebi, göçmenlerin düşük ücretli işlerde çalıştırılmalarıdır. Aradaki farklılık ilk 5 yılda 1/3 oranında, ilk 10 yılda ise %50 oranında kapanıyor.

-OECD ülkelerinin sağlık sistemleri yabancı doktor ve hemşirelere emanet edilmiş duruma gelindi. 2020-2021 yıllarında; OECD ülkelerinde çalışan doktorların (dörtte biri) 830.000’den, hemşirelerin ise (altıda biri) 1.750.000’den fazlası yabancı ülke doğumlu. Ayrıca, 2021-2023 yıllarında; yurtdışında yetişen doktorların oranının %18,4, hemşirelerin oranının da %8,3 olduğu tespit edildi. Doktorlar en fazla Hindistan, Almanya ve Çin kökenli iken hemşireler Filipinler, Hindistan ve Polonya kökenli.

-OECD ülkeleri arasında yabancı istihdamı, mülteci kabulü, yabancıların entegrasyonu konularında farklı politikalar ve uygulamalar söz konusudur. Bazı ülkeler (Hollanda, Finlandiya) yabancı girişi ve istihdamına dönük engelleri/önlemleri sıkılaştırırken, bazı ülkeler de (Belçika, Kanada, Almanya) yabancıların çalışma hayatına entegrasyonunu destekliyorlar.

Adnan YILDIRIM

Ekonomi Bakan Yardımcısı (2014-2015)

Türk Eximbank Genel Müdürü (2016-2019)

yildirim@turcomoney.com