Otomotiv sanayimizin yapay zeka örnekleri

İbrahim Aybar

Merhabalar,

Ülkemizdeki motorlu taşıt üretiminde (örneğin otomobil ve hafif ticari taşıtlar) yapay zekâ kullanımının hangi oranda olduğuna dair doğrudan sayısal bir veri herüz yok. Bunun birkaç önemli nedeni var:

a. Endirekt Uygulamalar

Türkiye’deki otomotiv üretiminde yapay zekâ genellikle belirli sistemler veya projeler kapsamında kullanılıyor. Örneğin araç içi sesli asistanlar, sürüş destek sistemleri veya üretim optimizasyonu gibi. Ancak bu uygulamaların taşıtlara toplu hâlde entegrasyonu ya da hangi taşıt modelinde ne oranda yer aldığıyla ilgili kamuya açık net bir bilgi paylaşılmış değil. Otomotiv sektörümüz genelinde üretken yapay zekâ kullanımının tasarım veya simülasyon süreçlerinde arttığını görüyoruz. Ancak burada da yüzdesel bir oran yok.

b. Sektörel Genel Eğilimler

Türkiye’de genel olarak işletmelerin yapay zekâ kullanımını aşağıdaki şekilde ölçebiliyoruz: TÜİK verilerine göre, 250 ve üzeri çalışanı olan girişimlerin %18,5’i yapay zekâ kullanıyor. Ancak bu oran, otomotiv sektörü özelinde değil. Tüm sektörleri kapsıyor ve taşıt üretimiyle ilgili spesifik verilere dönüşmüyor. Yine de Türkiye’nin yerli ve milli otomobili (TOGG) ile diğer yerli otomobil ve hafif ticari taşıt üreticileri (Tofaş, Ford Otosan, Oyak Renault, Toyota ve Hyundai) bazında yapay zeka (AI) ve gelişmiş sürücü destek sistemleri (ADAS) uygulamalarını kısaca özetleyelim:

1. TOGG T10X otomobilinin Digital Premium Paketi içerisinde, öğrenen yapay zekâ destekli sesli asistan bulunuyor. Bu asistan kullanıcı davranışlarını analiz ederek yönlendiriyor. Ayrıca otomobilde “Seviye 2+” otonom sürüş sistemi, araç içi yapay zeka asistanı, 5G bağlantısı gibi gelişmiş teknolojiler var.

ADAS yani İleri Sürücü Destek Sistemleri uygulamasına gelince:
T10X otomobili adaptif cruise control, trafik işareti algılama, şerit takip, kör nokta uyarısı, çevre görüş kamerası, otomatik park gibi ADAS özelliklerine sahip. Bu sistemler OTA (over-the-air) güncellemelerle sürekli geliştiriliyor.

2. Tofaş

Tofaş ve Sestek iş birliğiyle geliştirilen, Türkiye’nin ilk yapay zekâ destekli araç içi sesli asistan projesi duyuruldu. Bu asistan, sürücüyle sesli etkileşim kurarak rota, yol durumu, sürüş karakteristiği ve güvenlik uyarıları gibi bilgileri analiz ederek sunuyor. Öte yandan Tofaş Ar-Ge Merkezi’nde veri bilimi ve yapay zekâ odaklı çalışmaları yürütmekle birlikte; Bursa’daki fabrikalarında 1700’den fazla dijitalleşme projesinin hayata geçirildiği bilgisi mevcut. ADAS olarak ise Egea otomobilinde klasik güvenlik ekipmanları (ABS, ESP, TCS, EBD vb.) yer alırken; Traction+ Teknolojisi gibi gelişmiş sürücü destek sistemleri bazı donanım seviyelerinde sunuluyor. Egea Cross otomobilde ise aralarında trafik işareti algılama ve hız sınırlaması gibi özellikler içeren ek bir güvenlik paketi var.

3.Ford Otosan

Ford Otosan’ın Kocaeli ve Yeniköy fabrikalarında AI destekli sistemlerle tam otomasyon, veriye dayalı üretim süreçleri uygulanıyor. Bu uygulama sayesinde, IoT sensörler ile veriler analiz ediliyor, predictive maintenance (tahminî bakım) sistemi ile robotik otomatik üretim hatları verimlilik ve enerji tasarrufu sağlıyor. ADAS özelliklerine gelince, Ford Otosan’ın taşıt modellerine dair doğrudan AI veya ADAS sistemi bilgisine yönelik farklı bilgi yok. Seviye 2 otonomi özellikleri taşıtlarda bulunuyor.

4. Oyak Renault Bursa Tesisleri

Yapay zeka, üretim süreçlerinde verimlilik ve kaliteyi artırmak üzere aktif olarak kullanılıyor. Enerji verimliliği konusunda “akıllı robot yazılımları” ile aktif frenleme, yörünge optimizasyonu ve hızlanma optimizasyonu gibi süreç iyileştirmeleri mevcut. Örneğin, robotların enerji kullanımını duruşlarda keserek yıllık 175 MWh tasarruf elde edilmiş durumda. Keza hızlanma optimizasyonuyla yıllık 337 MWh enerji tasarrufu sağlanıyor.

Üretim sonrası planlama ve monitoring süreçlerinde “akıllı üretim sistemleri, veri analizi ve yapay zeka uygulamaları” ile operasyonel verimlilik artırılıyor. Ayrıca, Renault Grubu’nun küresel stratejisi kapsamında, tesislere “endüstriyel metaverse” ve AI destekli kalite kontrole alınan otomobil başına binlerce kontrol hedeflendiğini biliyoruz.

5.Toyota

Toyota Türkiye’nin Sakarya tesislerinde otomasyon ve robotik uygulamalarda yoğun kullanım var. 2023 itibarıyla 737 robotla üç vardiyalı üretim yapılmaktaydı. Öte yandan Toyota, 2019’da Sistem Geliştirme Grubu kurarak üretim alanlarında kendi geliştirdiği AI destekli çözümler uygulamaya başlamıştı. Kamera tabanlı kalite kontrol, iş güvenliği, robotik izleme gibi çözümler bunlardan bazıları. Hattaki robotların durumları AI ile takip ediliyor ve potansiyel arızalara müdahale ediliyor.

Montaj hatlarında “sıfır hata” hedefiyle yapay zekalı robotik sistemler (örneğin, tam doğru yerde komponente yerleştirme) kullanılıyor. Ayrıca üniversite-sanayi iş birliği çerçevesinde, Sakarya’daki Toyota fabrikasında genç mühendisler tarafından geliştirilen bir AI yazılımıyla dış gövde parçalarındaki çizik, göçük ve boya hatalarının erken aşamada tespit edilip üretim akışının kontrol altına alınmaya başlanması gurur verici.

6. Hyundai Türkiye Üretim Tesisi

Hyundai Motor Grubu ile Nvidia arasında global bir stratejik ortaklık bulunuyor. Hyundai, global ölçekte AI teknolojilerini üretimde kullanmayı hedefleyen bir marka. Türkiye özelinde ise AI destekli açık bilgi bulunmamakla birlikte, Nvidia ile iş birliğinin önemli bir potansiyele işaret ettiği kesin.

Kısaca ülkemizdeki otomotiv sanayii kuruluşlarının yapay zeka düzeyleri hakkında şimdilik bu bilgilere sahibiz. Gelişmelerin hızla sürmesi ülkemize de yeni değerler katacak.

İlgiyle izliyoruz.

Not: Görseller, yapay zeka asistanı Gemini tarafından oluşturulmuştur.

İbrahim AYBAR

Vesiile A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

aybar@turcomoney.com