Yenilikçi girişimlerde mentorluğun önemi

Prof. Dr. Mehmet Yazıcı

Mentorluk; bir konuda uzmanlık sahibi ve gönüllülük esasına bağlı olarak mentorluk alana hedeflerine ulaşabilmesi ve doğru karar alması için gerekli farkındalık, bilgi ve deneyimi sürekli aktaran yol arkadaşıdır. Mentor işi yapmaz, karar vermez veya çözüm bulmaz, örnek alınmasını ister.

Mentor desteği alsanız da kararları veren kişinin siz olduğunuzu bilmeniz önemlidir. Hiç kimse işinizi sizden daha iyi anlayamaz ve amacınıza uygun en doğru kararı verecek kişi de sizsiniz. Bu yüzden onlara sizin durumunuzda ne yapacaklarını sormayın.

Günümüzde yıkıcı etkisi ve katma değeri yüksek yenilikçi girişimciliğin artan önemi girişimci adaylarının bilgi ve deneyimlere doğrudan ve hızla ulaşmasının önemini de giderek artıyor. Mentorluğun önemine değinmeden önce; bu konuda özellikle üç kavramın birbirine sıkça karıştırıldığı görülüyor ve bunların açıklığa kavuşturulması gerekiyor.

DANIŞMANLIK, KOÇLUK VE MENTORLUK NEDİR?

Danışmanlık; belirli bir konuda sahip olunan uzmanlık ile danışmanlık alana sözleşme ve ücret karşılığı hizmet verilmesidir. Sözleşmeye konu işi genellikle danışman kendisi yapar veya çözümü bulur.

Koçluk; gönüllü veya ücret karşılığı belirli bir konuda farkındalığın, performansın arttırılması ve sorunlar için çözüm yolunun bulunması amacı ile yardımcı olunmasıdır. Koç uzmanlığa sahip olmasa da sorgulama, düşündürme yoluyla danışanın cevabı kendisinin bulmasını sağlar.

Mentorluk ise; bir konuda uzmanlık sahibi ve gönüllülük esasına bağlı olarak mentorluk alana (mentee) hedeflerine ulaşabilmesi ve doğru karar alması için gerekli farkındalık, bilgi ve deneyimi sürekli aktaran yol arkadaşıdır. Mentor işi yapmaz, karar vermez veya çözüm bulmaz, örnek alınmasını ister.

KURUMSAL MENTORLUK: PROJENİN GELİŞİMİ İÇİN ANAHTAR UNSUR

Bir insan ne kadar akıllı ve iyi olursa olsun, her şeyi bilemez ve ona yardım edecek insanların etrafında olması iyidir. İnsanların en büyük varlığının sosyal iletişim ağları olduğuna ve kişinin hayatı boyunca öğrendiğine gerçekten inanıyorum.

Amerikalı yazar ve filozof Ralph Waldo Emerson’ın dediği gibi, “Tanıştığım her insan belli bir açıdan benden üstündür ve bu yüzden ondan öğreniyorum.”

İlginçtir, aslında, ilk projelerini geliştiren insanlar daha az hata yapmak için bu tür mentorlara ihtiyaç duyuyor. Bir projenin başarılı gelişimi için mentorluğun anahtar bir unsur olduğunu bilmek, farkındalık ve teknoloji transfer ofisleri ve hızlandırıcılar gibi kurumsal destekçilerle çalışmayı gerektiriyor. Usta çırak ilişkisinin kurumsallaşmış versiyonu olan bu yapılar deneyimlerin hızla ve doğrudan paylaşılmasında hayati önemdedir.

MENTORLARLA ÇALIŞMANIN FAYDALARI

• Güvenilir bilgiye hızlı erişim. Her şeyi bildiğini iddia eden neredeyse hiç kimse yoktur, özellikle yeni bir şey yaparken ve yeni bir girişimde olduğu gibi. Bir restoran olarak geleneksel bir işletme kuruyor olsanız bile, yine de finansal veya pazarlama konusunda tavsiyeye ihtiyacınız olacaktır. Etrafınızda danışabileceğiniz kişilere sahip olmak, istediğiniz zaman telefonu elinize aldığınızda size zaman ve para kazandıracak tavsiyeler almanızı sağlayacaktır.
• Güven. Projenizin geliştirilmesinde müşterilerle çalışmanın yanı sıra yatırımcılar, hızlandırıcılar ve diğer üçüncü kişi ve kurumlarla da çalışmanız gerektiğini unutmayalım. Mentorlar ile çalışmak sizi tanımayan insanlarında size ve girişiminize güven duymasına neden olur.
• Anahtar kişilere erişim. Bana göre teorik olarak üretim faktörleri arasında sayılması gereken network (iletişim ağı) olmadan artık iş yapılması oldukça zordur. Sahip olduğu tecrübe yanında bu kişilerin bağlantıları da iş yapmanızı kolaylaştıran ve hızlandıran bir faktör olacaktır.
• Dinlemeye açık ve istekli olmak. Mentorlar ile çalışmak, tavsiye ve eleştirilere de açık olmayı gerektirir. Bazen girişimcilerin tutkusu, potansiyel risklere de kendilerini kapatmalarına neden olur. Bu nedenle gerektiği noktalarda uyarı yapabilecek tecrübe ve öngörüye sahip mentorlar ile çalışmak önem arz ediyor.
• Manevi destek. Girişimcilik sürecinde inişli çıkışlı zamanlar geçirirken moral motivasyona da ihtiyaç bulunuyor. Girişiminizin amacı işletmenizin, ürün veya hizmetinizin ve müşterilerinizin geliştirilmesi olduğu kadar işletme içi ve dışında kişiler arası ilişkiler, duygu ve algılar gibi davranışsal süreçlerin de yönetilmesidir. Bu nedenle alanı ile ilgili uzmanlığa sahip mentorun mutlaka bu davranışsal süreçlere ilişkin de tecrübesi olmalı ve danışanı (mentee) desteklemelidir.

KİMLER MENTOR OLMALI?

Bilgi ve deneyime sahip olsa da herkes mentor olamaz. Girişimciler açısından bu hizmetten faydalanmak kadar doğru mentor ile çalışmak da bir o kadar önemlidir. Bazen aynı konuda mentorluk yapsalar da insanların tavsiyeleri çelişebilir. Böyle bir durumda karşılaştığımızda kimi dinleyeceğinizi, kimin haklı olduğunu bilmek oldukça güçtür.

Rakipleriniz özellikle yapmıyorsa kimsenin size kasıtlı olarak yanıltıcı veya yanlış tavsiyeler vereceğini sanmıyorum. Ancak, herkes aynı zamanda kendi deneyim, eğitim, kültür ve algıları ile durumunuzu anlamaya ve çözüm bulmaya çalışır. Mentorlar gönüllülük esası ile hareket etmeli, iletişim becerisi kuvvetli olmalı, eğitimli ve en az on yıllık uzmanlık ve yöneticilik deneyimine sahip olmalı, geniş network ağına sahip olmalı…

ALINACAK KARARLAR İÇİN MENTOR TECRÜBESİ

Mentor desteği alsanız da kararları veren kişinin siz olduğunuzu bilmeniz önemlidir. Hiç kimse işinizi sizden daha iyi anlayamaz ve amacınıza uygun en doğru kararı verecek kişi de sizsiniz. Bu yüzden onlara sizin durumunuzda ne yapacaklarını sormayın.

Aslında girişimcinin yapması gereken tam da dinlemektir. Birbirinden farklı olsa da mentorlardan gelen kaliteli bilgiler mutlaka son karar verici olarak girişimcinin süzgecinden geçmelidir. Bu alternatif öneriler arasından girişimci amacına en uygun olanı seçme kararını özgürce vermelidir.

Alınacak kararlar için mentor tecrübesine dayalı gerçek örneklerin bulunması faydalı olabilir. Çoğu zaman, yönetici karara ilişkin görüşe sahip olsa da kararının doğruluğunu başkalarına da onaylatarak “teyit edici kanıt” ararlar.

Girişimci için yeni ve riskli olan bu karar süreçlerinde yanılıp zaman ve para kaybetmemek için size en iyi tavsiyeyi vereceğini düşündüğünüz mentorla, mümkünse kurumsal platformlar üzerinden çalışmaya özen göstermenizi öneririm.

Prof. Dr. Mehmet Yazıcı

Bursa Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi

yazici@turcomoney.com