Sınai Mülkiyet Kanunu nelere dikkat etmemizi gerektiriyor?

Kemal Yamankaradeniz

Sınai Mülkiyet Kanunu Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu gelişmenin ardından “Bu kanun bize ne fayda sağlayacak?” sorusu sorulmaya başlandı.Biz, sektörün hizmet sağlayıcılarıolarak Sınai Mülkiyet Yasası ile ilgili detaylara hakimiz. Fakat hizmet alan taraftaki kişi ve kurumlar için henüz yanıtlanmayan sorular var. Bu yazımda, kanunla ilgili detayları ve sağladığı faydaları ele alacağım.

Öncelikle yeni kanunumuza içtenlikle “hoş geldin” diyor ve başta gazi meclisimizin Başkanı olmak üzere tüm milletvekillerine teşekkürü bir borç biliyorum. Yeni adıyla Türkiye Marka ve Patent Kurumu Başkanı ve tüm çalışanlarına yaptıkları yoğun çalışmalardan dolayı teşekkür ediyorum. Elbette ki bu sürecin hızlanmasını sağlayan Sayın Cumhurbaşkanımız, Sayın Başbakanımız ve Sayın Bakanlarımıza ülkemiz için gelişmeler sağlayacak bu kanundaki katkılarından dolayı meslektaşlarımız adına da teşekkür ediyorum. Güçlü bir sınai mülkiyet sistemi; başvuru ve tescil süreçlerinin hızlanması, Türk Patent ve Marka Kurumu’nun ulusal ve uluslararası arenada etkinliğinin artması, vekillik sisteminin ilkeli çalışma sistemine dahil olması, ihtisas mahkemelerinin daha hızlı çalışması anlamına geliyor. Sınai Mülkiyet Kanunu, bu ve daha birçok şartın yerine gelmesi için gerekli zemini oluşturdu.

MARKA VE PATENT KANUNU NELERİ GETİRİYOR?

Peki ama bu kanun, somut olarak hangi hükümleri getiriyor? “Bundan sonra neler olacak ve ben kendi adıma nasıl bir fayda sağlayacağım?” diyorsanız; marka, patent, tasarım ve coğrafi işaret başlıkları altında şu şekilde özetleyebiliriz:

MARKALARİÇİN GETİRİLEN DÜZENLEMELER

• Tescil süresini kısaltmak amacıyla bültendeki ilan süresi 3 aydan 2 aya indirildi. İnceleme ve işlem süreleri hızlanıyor. Etkin süreç yönetimi açısından hak sahipleri ile vekilleri arasında güçlü bir koordinasyon gerekecek.

• Markaya sahiplerinden, benzer marka başvurularına yapacakları itirazlarda markayı kullandıklarına dair belgeler sunması istenebilecektir. Ticari kullanımı gösteren belgelerin iyi bir arşiv yapısı ile hazır bulundurulmalıdır. Aksi taktirde itirazlar değerlendirilmeden reddedilecektir.

• Daha çok sayıda markanın ticari hayatta yer alması için kullanımı zorlayan hükümler içeren bu kanun, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumunu şirketler ve kişiler arasında uzlaştırmayı yapan bir yapıya gelmesini sağladı. Artık kazan-kazan anlayışı içerisinde daha uzlaşmacı stratejilere açık olmalıyız.
• Uzun yıllardan beri grup şirketleri arasında veya anlaşmalı taraflarca aynı veya yakın benzer markanın kullanımı sorunlu bir alan olmaktan çıktı, bu tür markaların kullanımına ve birbirine engel olmadan tesciline (veya devrine) olanak sağlandı. Önceki hak sahibinden alınacak noter onaylı muvafakatname ile böyle markaların tesciline izin verilecektir.

Tescilli markaların hukuki ihtilaf durumunda iptalleri için mahkemeye gitmeden TPMK nezdinde yapılacak bir başvuruyla idari olarak iptal edilebilmesinin önü açıldı. Ancak sabırlı olunması gerekecek, bu uygulama 7 sene sonra başlayacak.
ÇOK ÖNEMLİ YENİLİKLER

Sınai Mülkiyet Kanunu, çok önemli yenilikler ve kolaylıklar getiriyor. Marka, patent ve coğrafi işaret sahiplerinin hakları güvence altına alınıyor. Bu noktada marka ve patent sahibi firmaların ve kişilerin daha dikkatli olması gerekiyor.

PATENTLER İÇİN GETİRİLEN DÜZENLEMELER

• Patentlerle ilgili büyük bir reform gerçekleşti, itiraz işlemleri belge sonrasına alındığı için 3 yıldan daha fazla süren süreçlerin yaklaşık 18 aya inmesi sağlandı.  Dolayısıyla patentlerin tescili ve ticarileşmesi hızlanmış, ekonomiye kazanımları sağlandı.

• Tartışılan ve 7 sene koruma sağlayan incelemesiz patent sistemi tamamen kaldırıldı. Artık patent müracaatlarında araştırma raporları geldikten sonra incelemesi bir koruma talebi mümkün olmayacak.

• Uzun yıllardan beri iş dünyasında güvensizlik ve tedirginlik oluşturan faydalı model müracaatları gerçek hak sahiplerini etkin koruyan bir yapıya kavuşturuldu.  10 yıl koruma sağlayan faydalı model belgesi için küçük buluşlar koruma altına alınırken bu buluşlar için faydalı model müracaatı ile beraber yenilik araştırması zorunluluğu getirildi. Artık faydalı model müracaatlarında yeni olmayan buluşlar reddedilecektir.

• Uluslararası uygulamalarda yaygın olarak kullanılan hak kayıplarına neden olan işlemlerdeki gecikmeler için, yeni ek süre uygulamasının başlatılmış olması şahıs ve KOBİ işletmeleri için ekonomik anlamda büyük kazanımlar ortaya çıkaracaktır. Burada kaçan ve patent hakkınızın kaybına yol açan süreleri ve bunların telafi şartlarını vekillerinizle birlikte yakından izlemelisiniz.

• Üniversite mensupları bakımından, üniversitelerin patent müracaatları kurumları adına direk yapabileceğinden üniversitelerin patent müracaat adetlerini takip etmek kolaylaşacak ve üniversitelerimizin yenilik ve buluş kapasitelerini yönetebilme imkanı sağlayacaktır. Buluş hak sahipliği artık üniversitelerindir. Taraflar arası bildirimlere ve sözleşmelere dikkat. Her şey yazılı olarak kayıt altında olmalı.

• Çalışanların buluşlarının değerlendirilmesi ve ekonomiye kazandırılması halinde elde edeceği haklar yönünden kanunda özel maddenin yer alması Ar-Ge merkezlerinde çalışan mühendislerin buluş yapmaya özendirilmesi bakımından önemli bir ayrıcalık getirdi. Elbette burada çalışanların hakları korunurken işverenlerinde sorumluluk sınırları çalışanın kısmi veya tam hak talebinde bulunmasını işçi-işveren aralarında imzalanacak olan sözleşme veya benzeri bir hukuk ilişkisi hükümlerince kurulmasını gerekli hale getirdi.

• Buluş ve patent haklarının çalışan ve işveren nasıl yöneteceklerine dair hükümlerde içeren bu kanun patent sayılarının artmasında büyük katlı ortaya koyacaktır.

TASARIMLAR İÇİN GETİRİLEN DÜZENLEMELER

• Tasarımlarla ilgili süreçlerde ciddi değişiklikler vardır. Tasarım tarifnamesi verme zorunluluğu kaldırıldı ve bültende ilan süresi 6 aydan 3 aya indirildi. Tüm başvurular için yenilik incelemesi getirilerek daha nitelikli ve özgün tasarımların tescil edilmesine olanak sağlandı.  Etkin süreç yönetimi ve hak kaybı yaşanmaması için başvuru sahipleri ile vekilleri arasında güçlü bir koordinasyon gerekecektir.
• Yenilik incelemesi getirilerek daha nitelikli ve özgün tasarımların tescil edilmesine olanak sağlandı.

• Hızlı modaya ilişkin bu kanunda çok önemli bir madde yer alıyor. Bu konuda 3 yıllık tescilsiz koruma sistemi getirildi. Hukuki ihtilaflara karşı hazırlıklı olması açısından ticari kullanıma ait delillerin iyi saklanması gerekiyor. Bu 3 yıldan sonra aynı tasarımın tescili mümkün değildir. Tescilli koruma için ilk ticari kullanımdan itibaren bir yıl içinde başvurusu yapmak gereklidir.

• Üniversitelerinizin geliştirdiği tasarımların hak sahibi üniversite kurumlarına ait olacak. Bu tasarımdan elde edilecek gelirin en az yarısı üniversite öğretim üyesine verilecektir. Taraflar arası bildirimlere ve sözleşmelere dikkat. Her şey yazılı olarak kayıt altında olmalı.

• Oto yan sanayicilerini yakından ilgilendiren bir başlık olarak eş değer parçaların kullanımı tasarım koruma kapsamından çıkartılması ile oto yan sanayi sektörünün geliştirilmesi ve tüketicilerin bu ürünlere daha çabuk erişmesinin önü açıldı. Eş değer parça kapsamı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenecektir.

• AB mevzuatıyla uyumlu olarak birleşik ürünün görünmeyen parçalarının tasarım korumasının kapsamı dışına çıkarılması ile oluşan hak kayıplarının önlenmesi sağlandı. Başvuru öncesinde ürününün tasarım ile korunup korunamayacağından emin olunuz.

COGRAFİ İŞARETLER İÇİN GETİRİLEN DÜZENLEMELER             

• Coğrafi işaret tescili yöresel ürünlerin etkin korunması bakımından basitleştirildi,prosedürler azaltıldı, 6 ay ilan süresi 3 aya indirildi. İlanla ilgili maliyetler 8-10 bin TL’yi bulurken bu ilan süreci Türk Patent bültenlerinde yapılarak neredeyse bedelsiz olması sağlandı.

• Coğrafi İşaretlerin logo olarak tescili ile beraber bu logoları kullananları denetim mercii denetlemesine olanak sağlandı.  Bütün bunları takip edecek Coğrafi İşaret Dairesi Başkanlığı kuruldu. 10 yıl içinde denetim merciinde düzenlenmesi gereken raporlar 2 yıla indirildi.

Kemal Yamankaradeniz
Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı

kyk@destekpatent.com.tr