Dijital tekno derebeylik kapıda… Feodalizm, homo-economicus ile kanka…

Teknoloji  tabanlı ve destekli kapitalizmin  yeni formlarını yaşadığımız dönemlerin içinden geçmekteyiz. Covid küresel pandemisi sonrasi bunu daha da farkeder olmamiz aslinda bunun o kadar da anlik olmadığının ipuçlarını da barındırıyordu. Yine de yeni, en yeni, en hakiki yeni gibi yeni sözcüğünü seviyor insan. Örneğin yeni nesil dediğinde bir zaman önce X’ten sonraki Y kuşağı ardından Z kuşağı öngörüleri ön planda idi. Şimdi Alfa çocuğu nerede ise demode olacak. Uzmanlar ve bizler gibi ekonomi ilmin içinde olup çapraz okuma ve araştırma yapanlar, kapitalizmin bu evresinin hayli, orantısız miktarda servet biriktiren ve dijital kaynaklar üzerinde aşırı kontrol sahibi olan tekno-oligarkların egemenliklerini ilan ettiği bir bir neo-feodalizm , “tekno-feodalizm”,  “dijital feodalizm”  “bilgi feodalizmi”, çağının kapıda olduğunu söylüyor. Bir yanda ekonomik teoriler ve bir yanda etik değerlerden ve adaletten yoksun homo-economicus un rasyonel tercih ve  kararlarının yanısıra insani  ölçekteki garabeti. İktisadi teorilerin yönlendirmeleri ile kamusal yaşam politikaları neye evriliyor ise  insanın ekonomisi de orada şekilleniyor kanımca .Yine bir tavuk yumurta açmazı geldi mi kapıya?

Global ölçekte ve yüzyılları içine alan tarihsel boylamda, sorular çok… Vakti zamanında kapitalizm, feodalizmin pabucunu dama atıp yeni  sosyo-ekonomik sistemini yaratırken, serfleri veya tarım emekçilerini, serflerin çalıştığı ve ürün ürettiği tarım arazilerine sahip olan feodal beylerin, ağaların kontrolünden kurtarma vaatleri ile prim yapmakta idi?

Tarım emekçilerinin  feodal beylerin ekonomik hükmüne gereksinimleri kaybolmakta idi. O zamana kadar  toprak sahipleri de epey yükünü yapmış  ekim- biçimden elde edilen  toprak kirası üzerinden hayli  servet biriktirip hatta bunu sonraki nesile  mirasçılarına devretmekte idi. O sırada yeni manzaraya bakınca; feodalizm sayesinde imtiyazlı aileler  siyasi ve ekonomik anlamda ellerinde tuttukları gücü kapitalizm yüzünden bir nebze kaybetmiş olduğu görülmekte idi..  Kapitalizm bu klan ve miras gücünü  belli  ölçüde ortadan kaldırırken  ve  gelenek ve feodal hiyerarşi ticareti empoze etmemesi ile kutsanırken, acaba bu yeni içinde adaleti bozan üretimi verimliliği azaltan ,sürdürülebilirlikten uzak işin içinde başka bir hinoğlu hinlik var mı yoksa herşey insanlık ve canlılık ailesi için daha mı iyiyye gidiyor. İnsanın  sorması gereken en temel sorulardan biri miydi? Yani feodalizm gitti diye sevinildikten sonra  yeni ekonomik teorilerle yatırım için mevcut sermaye ve piyasaların  ticari alışverişi ve tüketimi zorunlu kıldığı bir sistem içinde insanların genel anlamda çoğunluğu daha etik,daha adil ve daha tatminkar ve dahi   mutlu muydu?

Yirminci asrın  kapitalizm, orantısız sermaye birikimi ile kar maksimize etmişlerinin öykülerinde üretim araçlarının yanısıra  piyasaları, emeği  kontrol eden büyük şirketlerin hakimiyeti bitiyor derken acaba gider eteri gelir beteri denebilecek başka sistemler insan hayatına giriyor muydu? Bu da çok soruldu uzmanlar tarafından. Bu tekellerin devri bitiyor muydu, içinde bulunduğumuz  yirmi birinci yüzyılda? Yoksa yeni bir kapitalizm biçimi mi ortaya çıkıyor? Kimi  iktisatçıların bu yeni sistemi, kapitalizmin mevcut enkarnasyon un geçmişteki feodalizm gibi hatta ondan daha  sömürgen ve aç gözlü olduğu fikrini savunuyor. Olan biten tamamen böyle mi? Bunu tamamen söyleyemesek de,  tekellerin değil bitmek hatta daha  güçlendiklerini  hatta ne alıp sattığımızı daha önceden hiç olmadığı kadar kontrol ettiğini görüyoruz. Zaten bu bir sır değil. “Tercihlerimizi yönlendiriyorlar” Şimdi soru şu: Buna izin mi veriyoruz? Bunu kendi verdiğim eğitimlerde küresel sürdürülebilirlik ve neo feodalizm başlığıyla müzakere konusu yapmamam için hiç bir sebep yok  sanırım şimdilik burada kalsın.